Herstellen van een burn-out
Coach/blog schrijver: Robbie de Jong
Het herstellen van je burn-out gaat geleidelijk en in fasen, waardoor het van groot belang is dat de volgorde en timing van de verschillende onderdelen in de aanpak van je burn-out goed gepland worden. Allereerst mag je gaan leren ècht rust te nemen: Letterlijk (bijna) niets doen, wat waarschijnlijk ontzettend moeilijk voor je is, omdat er al snel een schuldgevoel om de hoek komt kijken. Je bent immers gewend veel van jezelf te eisen en te geven. Je vindt dat je nuttig moet zijn en dat je anderen niet wilt teleurstellen. Anders gaan denken is dus noodzakelijk om stap-voor-stap vooruitgang te kunnen boeken. Het is noodzaak dat je de oorzaak van je burn-out en de daarbij horende klachten echt goed begrijpt. Hoe meer je je burn-out als iets lichamelijks ziet en hoe meer je begrijpt wat je tijdelijk wel en niet meer van jezelf kan en moet verwachten, hoe eerder je lichaam in herstelmodus zal komen.Stop met op wilskracht te proberen je spanningsklachten en vermoeidheid te onderdrukken. Alleen niets doen en echt rust nemen kunnen je klachten doen afnemen. Leer om te gaan met gevoelens van falen en schuld, want juist die gevoelens zetten je aan om door te gaan met een te hoge belasting. Besef dat je lichaam dusdanig uitgeput is dat je gewoonweg niet voldoende energie hebt om nog te vechten. Stel de verwachtingen richting jezelf dus bij en accepteer het ontbreken van het dagritme, waar je zo aan gewend bent.Daar waar je bij depressie en overspannen zijn, beter deels aan het werk kunt blijven, is bij burn-out volledige ziekmelding aanvankelijk het best. Indien je ook depressieve klachten hebt, maar deze overduidelijk zijn ontstaan door uitputting van je lijf (burn-out), dan is het ook noodzaak om te kiezen voor volledige rust.
Voel je je meteen goed, als je rust neemt?
Dat zou mooi zijn, maar niet reëel! Ook al neem je 100% rust, dan kan de spanning alsnog ineens toeslaan. Dit is volledig normaal! Het heeft in beginsel geen zin om je grenzen te leren (her)kennen, want je grens ligt elke dag ergens anders, waardoor je er onmogelijk vat op kunt krijgen.Denk dus niet meteen dat (jouw manier van) ontspannen niet goed is voor je. Probeer een energiedip niet telkens te verklaren, maar ga verstandig om met je wisselende energie. Dit doe je door kritisch te kijken naar je dagplanning, waarbij je rekening houdt met een eventuele terugval, als je jezelf overbelast. Zodra het je begint te lukken voldoende voor jezelf en je herstel te kiezen en veel te laten, kan je echt al vrij snel merken dat het herstel op gang komt. Dit geeft vertrouwen, ondanks dat je nog vaak de fout in zult gaan en dalen zult kennen.Dat je logischerwijs prikkelbaar bent, zal je moeten accepteren. Dat gaat vanzelf over, naarmate je herstel vordert. Vraag je familie en vrienden om begrip en geduld, om te voorkomen dat jouw burn-out kan leiden tot flinke spanningen en vervelende privéproblemen.
Opbouwen doe je zo!
Pas op het moment dat je spanningsniveau voldoende gezakt is, is het mogelijk je energie en belastbaarheid te gaan opbouwen. Hierin zijn nogal wat valkuilen en daarom raad ik het af om dit in je eentje te proberen. Om je herstel in goede banen te leiden, kun je het best je laten ondersteunen door een burn-out specialist. Samen met die specialist kun je succesvolle fundamentele veranderingen tot stand brengen door een aantal cruciale elementen, zoals beweging, gedachtenpatronen, emoties, verbinding (privé en zakelijk), ademhaling en voeding in balans te brengen. Zodoende word je bewust van je eigen potentieel en kun je zowel professioneel als in je privéleven enorm groeien.Als je eenmaal toe bent aan het hervatten van je werk, is het zeer raadzaam dit, volledig zonder (tijds)druk, trapsgewijs op te bouwen, beginnend met aangepaste taken. Je bouwt langzaam eerst de uren op en dan pas de intensiteit en complexiteit van je taken. Elke stap, die je maakt, moet in goed overleg met je leidinggevende en bedrijfsarts tot stand komen. Begin liever niet met alleen maar fysiek aanwezig zijn en koffie drinken met je collega’s of nog erger “de mail wegwerken”, want dat zet onnodig veel druk op je en zal je waarschijnlijk als te zwaar ervaren. Het is raadzamer om wat meer afgezonderd van je collega’s makkelijke taakjes te doen. Durf je rust te pakken als dat nodig is en probeer dat vooral zonder schuldgevoel. Mogelijk kun je in goed overleg om de 2-3 weken één of enkele uurtjes toevoegen, indien je niet telkens oververmoeid en met spanning thuiskomt. Te snel teveel uren (of moeilijkere taken) op willen bouwen zal hoogstwaarschijnlijk als falen aanvoelen als het je niet lukt. Pas als je ongeveer op 50% à 60% van je uren zit, ga je geleidelijk aan steeds meer je eigen taken doen. Vraag je leidinggevende een extra oogje in het zeil te houden met betrekking tot jouw werkomstandigheden. Hij/zij kan je ondersteunen en begrip vragen van andere collega’s.Als je alle fasen van herstel goed hebt doorlopen zul je absoluut sterker uit je burn-out komen, door in te zien dat je met minder perfectionisme je grenzen en wensen mag aangeven. Als je leidinggevende je hiervoor zonder oordeel voldoende tijd en ruimte geeft, dan verkleint dat de kans op terugval aanzienlijk.
Tips voor de leidinggevende
Het is belangrijk dat je inziet dat je te maken hebt met een werknemer met klachten in plaats van een lastige en ongemotiveerde werknemer. Sterker nog: zie hem/haar als iemand die juist erg loyaal en betrokken is bij het bedrijf. Toon begrip, heb zo veel mogelijk geduld en zorg dat je werknemer zich veilig voelt binnen het bedrijf, want hij/zij voelt feilloos aan of je zijn/haar klachten wel serieus neemt. Het is je taak om werkomstandigheden te creëren, waarin je werknemer zich goed genoeg voelt om te herstellen en op te bouwen. Gun je werknemer hierbij zijn/haar eigen tempo, want juist DAT is de snelste (en dus goedkoopste) manier van reïntegratie, een Win-Win-situatie!Maak samen met je werknemer een lijst(je) met daarop de mogelijkheden en belemmeringen van de werknemer. Gedurende het reïntegratietraject is dit lijstje zowel te gebruiken door jou als door de werknemer. Houdt daarbij ook een logboek bij van de arbeidsreïntegratie. Ook deze is zowel door de werknemer (zelfobservatie) als door jou, als leidinggevende (waarneming) te gebruiken. In geval van nieuwe instabiliteit kan zo een goede analyse van de oorzaken worden gemaakt.
Een soepele reïntegratie
De medewerker en de werkgever/leidinggevende zijn uiteindelijk dus allebei verantwoordelijk voor een soepel verloop van de reïntegratie. Zij zijn dan ook allebei verantwoordelijk voor het signaleren van verstoringen. De verantwoordelijkheid van de medewerker bestaat uit het bevorderen en in standhouden van de eigen gezondheid en het communiceren met de bedrijfsarts of de leidinggevende over factoren in de werksituatie of in de privésfeer, die de instabiliteit verhogen. De verantwoordelijkheid van de werkgever bestaat uit het optimaliseren van de werkomstandigheden voor de medewerker, het periodiek informeren naar de beleving en belastbaarheid van de medewerker en het periodiek evalueren hoe optimaal de omstandigheden zijn.
Tip van de coach:
Zodra stress gesignaleerd wordt is het in ieders belang dat er tijdig goede en effectieve hulp ingeschakeld wordt, want in de meeste gevallen kan daarmee verzuim voorkomen worden. Toch te laat gesignaleerd of niet op tijd ingegrepen? Dat kan en helaas gebeurt dat nog te vaak, maar wacht in dat geval niet nog langer af, want de kans dat de situatie voor zowel de betreffende werknemer als voor de gehele organisatie verder escaleert is levensgroot.
Stel je voor hoe je leven zou zijn als je héél veel energie hebt, klachtenvrij bent en zonder stress geniet van je werk en de mensen om je heen.
Coach: Robbie de Jong – regio Eindhoven